نقش نماز در آرامش روانی خانواده

نقش نماز در آرامش روانی خانواده
دكتر محسن ايماني- خانواده و نماز ،ص37

آیه شریفه <<الا بذكر اللّه تطمئن القلوب>> حكایت از آن دارد كه با یاد خدا دلrlm;ها آرامش میrlm;گیرد. دل پایگاه نفس آدمی است و آنگاه كه دل آرام گیرد، نفس انسان نیز اطمینان میrlm;یابد. پس برای داشتن دلی آرام و قلبی مطمئن باید به ذكر باری تعالی پرداخت. ذكر اكبر خدا نیز نماز است و قرآن میrlm;فرماید: << و لذكر اللّه اكبر>>
نتیجه آن كه چون گویندگان ذكر الهی كه دل هایی آرام و نفوسی مطمئن دارند، گرد هم آیند و خانوادهrlm;ای را شكل بخشند، آن خانواده از آرامش برخوردار است و در خانه آرام، صفا و صمیمیت موج میrlm;زند و مالامال از نور خداست.
در خانه ما رونق اگر نیست صفا هست هر جا كه صفا هست در آن نور خدا هست
نماز خواندن و انجام عبادت، برای نمازگزار آرامش روانی پدید میrlm;آورد و دل مؤمن را امنیت میrlm;بخشد، آن هایی كه توفیق بیشتری در برگزاری نماز داشتهrlm;اند، به آرامش بیشتری نیز دست یافتهrlm;اند. یعنی آنrlm;ها كه علاوه بر انجام فرایض مبادرت به خواندن نوافل نیز نمودهrlm;اند، در بررسیrlm;های موردی آرامش بیشتری را گزارش كردهrlm;اند و همین باعث شده تا دیگران را نیز به انجام نوافل توصیه كنند. سخن چنین كسانی این است كه:
برخیز كه عاشقان به شب راز كنند گرد در و بام دوست پرواز كنند
هر در كه بود فراز بر خود بندند الا در دوست را كه شب باز كنند
آنان حلاوت عبادت خالص در شب و رازگویی با خداوند عالمیان را دریافتهrlm;اند، چرا كه شب فرصتی مناسبrlm;تر برای عبادت بی ریاست. قرآن میrlm;فرماید: <<انّ ناشئه اللّیل هی اشدّ وطأً و اقوم قیلا>> پس فقط صاحبان خلوص و عاشقان عبادت خدا، شیرینی راز و نیاز با او را درمی یابند و میrlm;توان گفت:
شرح این واقعه را مرغ سحر داند و بس تو چه دانی كه شب سوختگان چون گذرد
پس برگزاری نماز به طور مداوم و محافظت بر آن، رمز دست یافتن به آرامش روانی است. اینك به اختصار برخی از نقش هایی كه نماز در آرامش روانی دارد، مرور میrlm;كنیم:
1ـ عدم احساس گناه و یا كاهش آن
آدمی آنگاه كه به سجاده میrlm;نشیند تا با خدا راز گوید، باید هوشیار باشد. چرا كه قرآن میrlm;فرماید <<لا تقربوا الصّلاه و انتم سكاری>> آنگاه كه مست هستید، نزدیك نماز نشوید. پس لازمه مقبولیت و پذیرش نماز، دور بودن از ناهشیاری و مستی است.
نماز آدمی را از فحشا و منكرات باز میrlm;دارد. <<انّ الصّلاه تنهی عن الفحشاء و المنكر>> شرب خمر، مستی، غفلت و دیگر گناهان و آلودگیrlm;ها در پرتو نماز محو و نابود میrlm;شوند. با حذف گناهان فضای روح و روان انسان پاك و مصفّا میrlm;شود و در نتیجه آرامش و اعتماد به نفس به دست میrlm;آید. نماز شستشوگر روان از گناه است و قلبی كه در آن تاریكی گناه نباشد از آرامش و اطمینان و صفا لبریز میrlm;شود. چنان كه پیامبر فرموده انسانی كه نمازهای پنجگانه را به جای میrlm;آورد، مانند آن است كه در رودی پنج بار شنا كرده و از آلودگیrlm;ها به در آمده است. پس نماز مانع ابتلا به آلودگی و گناهان است و نیز به سبكی بار گناه آدمی میrlm;انجامد. زیرا قرآن میrlm;فرماید: <<انّ الحسنات یذهبن السّیئات>> به درستی نیكیrlm;ها، بدیrlm;ها و گناهان را میrlm;زدایند و از بین میrlm;برند و نماز یكی از برترین حسنات است.
پس اگر احساس گناه را عامل ایجاد اضطراب و ناامنی بدانیم و گناه نكردن و یا انجام عملی را كه گناه و احساس گناه را تخفیف بدهد وسیله ایجاد مانع انجام گناه میrlm;گردد و اگر فردی گناهی را مرتكب شده انجام نماز كه یكی از حسنات ممتاز است ـ گناه او را تخفیف میrlm;دهد و آدمی در اثر عدم انجام گناه و یا داشتن احساس تخفیف گناه آرامش پیدا میrlm;كند، میrlm;توان نتیجه گرفت كه به این دلیل نماز عامل مهمی در جهت دست یافتن به آرامش روانی است و چون این امر در خانه رخ دهد، و یكایك اعضای خانواده نمازگزار باشند، همگی با هم آرامش روانی را در خانه به ارمغان میrlm;آورند و در پناه آن با موفقیت زندگی میrlm;كنند. زیرا احساس گناه در همه آنان كاهش میrlm;یابد.
امروزه كه مسأله بزهكاری و بویژه بزهكاریrlm;های نوجوانان در سراسر جهان، ذهن اندیشه وران را به خود معطوف نموده است، اگر بتوانیم فرهنگ خواندن نماز را گسترش دهیم میrlm;توانیم مانع بروز بزهكاریrlm;ها شده و یا آنrlm;ها را به میزان قابل توجهی كاهش دهیم. تجارب نگارنده در كانون اصلاح و تربیت تهران نیز حاكی از آن است كه در میان بزهكارانی كه در كانون حضور میrlm;یافتند، نوجوانان نمازگزار كمتر بودند. پس با توجه دادن نوجوانان و دیگر اعضای خانواده به نماز، تحقق بخشیدن به خانوادهrlm;ای بسامان را زمینه سازی نماییم. چرا كه با عدم ارتكاب جرم توسط اعضای خانواده، آرامش بر آن حكمفرما میrlm;شود. و دیگر كسی نگران ارتكاب جرم توسط دیگری نیست و از عاقبت بد دیگری نمیrlm;هراسد. زیرا كه نماز آنان را از فرجام بد مصون داشته است.
2ـ وحدت شخصیت و انسجام خانوادگی
خواندن نماز موجب دست یافتن به وحدت شخصیت میrlm;شود. شخصیت برخوردار از توحید به گونهrlm;ای است كه جنبهrlm;های گوناگون آن با یكدیگر در تضاد نیستند. یعنی فرد آنچه كه در اعتقاد بدان باور دارد، در عمل نیز بر اساس باورهای خویش عمل میrlm;كند و چون اینگونه رفتار میrlm;كند، خود نیز در خویشتن تضاد نمیrlm;یابد و در نهایت به یكپارچگی (خویشتن) دست میrlm;یابد به نحوی كه جنبهrlm;ای از شخصیت فرد، جنبه دیگر شخصیت او را تأیید میrlm;كند و انسان به هنگام برخورد با او احساس میrlm;كند كه با فردی هماهنگ و بسامان مواجه شده است. حال باید پرسید نماز چگونه موجبات تحقق وحدت را در شخصیت آدمی فراهم میrlm;آورد؟
انسان مؤمن به هنگام نماز سخن از خدای واحد و یگانه به میان میrlm;آورد، او را اللّه خطاب میrlm;كند و رب عالمیان میrlm;نامد. (آیه قل هو اللّه احد به نحو بارزی حكایت از وحدت باری دارد.) و همین باور داشتن به خدای یگانه، پیام آور وحدتی درونی برای آدمی است. آنچه كه باعث تشتت و تفرقه میrlm;شود، ایمان داشتن به ربّrlm;های گوناگون است. قرآن میrlm;فرماید:
ارباب متفرقّون خیر ام اللّه الواحد القهّار آیا داشتن ربrlm;های متفرق خوب است یا ایمان داشتن به خداوند واحدی كه قهار است؟ قرآن وجود خدایی جز خدای یگانه را نفی میrlm;كند و میrlm;فرماید: <<لو كان فیهما الهه الاّ اللّه لفسدتاً>> و بر فرض محال اگر چنین میrlm;شد فساد درون آدمی را نیز به علت تعدد الهه در بر میrlm;گرفت و آنان كه اكنون، به وجود ارباب متفرق قائلند، از وحدت درونی بی بهره و در شخصیت خود دارای تضاد هستند.
اعضای خانواده نیز اگر همه با یكدیگر به اقامه نماز بپردازند و همه به وحدت درونی دست یابند، در بیرون نیز با یكدیگر همگونی و هماهنگی خواهند داشت و این موجبات آرامش روانی را برای آنان در پی خواهد داشت. زیرا نه با یكدیگر تضادی دارند و نه والدین با فرزندان خویش اختلافی جدی خواهند داشت.
سؤال این است كه چه كسانی بیشتر فرزندان را در موقعیت مضاعف قرار میrlm;دهند. آنrlm;ها كه در درون خویش تضادی دارند و یا آنrlm;ها كه با دیگری دارای تضاد هستند. نماز، تضادهای درونی فرد را كاهش میrlm;دهد. زیرا كه به شخصیت فرد وحدت و یكپارچگی میrlm;بخشد و دیگر آن كه افراد وحدت یافته در سایه نماز را با یكدیگر منسجم و متحد میrlm;سازد. لذا بین آنrlm;ها تفرقه و تضادی جدی و عمیق وجود ندارد و تعارض مهم هم در خانواده دیده نمیrlm;شود. در اثر نبود تعارض و یا از بین رفتن آن، كمتر شاهد بروز اضطراب در محیط خانه خواهیم بود. بدین ترتیب امنیت بیرونی در محیط خانواده حاصل امنیت درونی اعضای آن است كه در پرتو انوار الهی ظهور و بروز پیدا میrlm;كند. پس نماز میrlm;تواند وحدت و امنیت درونی و بیرونی را فراهم آورد و محیط خانواده را متحد و یكپارچه سازد تا همگی به راحتی بتوانند به ریسمان الهی چنگ زنند و متفرق نگردند <<و اعتصموا بحبل اللّه جمیعاً و لا تفرقوا>>. بدین ترتیب ملاحظه میrlm;شود افرادی كه به وحدت درونی دست یافتهrlm;اند در وحدت بخشیدن به محیط بیرونی (كه یكی از مصداقrlm;های آن خانواده است) توفیق بیشتری دارند و وحدت در خانواده یكی از رموز آرامش آن است.
3ـ افزایش اعتماد به نفس
نماز خواندن موجبات افزایش اعتماد به نفس را فراهم میrlm;آورد. زیرا وقتی آدمی با خدا سخن میrlm;گوید، از او استعانت میrlm;جوید. <<ایّاك نعبد و ایّاك نستعین>> توان بیشتری را در خود احساس میrlm;كند كه ناشی از اتكای به خدای تعالی است و داشتن چنین نقطه اتكایی باعث افزایش اعتماد به نفس در فرد میrlm;گردد. او در این حال خود را بسان قطرهrlm;ای میrlm;داند كه با دریا پیوند خورده است.
قطره دریاست اگر با دریاست ور نه او قطره و دریا دریاست
بدین ترتیب درمیrlm;یابیم كه آدمی از خویشتن مفهوم بهتری خواهد داشت و تصور وی از خود در مرتبه بالاتری قرار میrlm;گیرد و مفهوم خود در نزد او تعالی میrlm;یابد و این همه موجب افزایش اعتماد به نفس در فرد میrlm;گردد. از سویی خواندن نماز باعث افزایش موفقیتrlm;های او در زندگی میrlm;شود. زیرا نماز، نقش مددرسانی دارد چنان كه قرآن میrlm;فرماید: استعینوا بالصّبر و الصّلاه از نماز و روزه كمك بجویید. انسان برخوردار از امدادهای ناشی از اقامه نماز، فردی موفقrlm;تر است و موفقیتrlm;های روز افزون، اعتماد به نفس و افزایش آن را در پی دارد و نماز گزاران پیوسته امیدوار به امدادهای الهی هستند.

http://www.andisheqom.com